1. Sandhikappa
Paṭhamakaṇḍa
(Ka)
Seṭṭhaṃ tilokamahitaṃ abhivandiyaggaṃ,
Buddhañca dhammamamalaṃ gaṇamuttamañca;
Satthussa tassa vacanatthavaraṃ subuddhuṃ,
Vakkhāmi suttahitamettha susandhikappaṃ.
(Kha)
Seyyaṃ jineritanayena budhā labhanti,
Tañcāpi tassa vacanatthasubodhanena;
Atthañca akkharapadesu amohabhāvā,
Seyyatthiko padamato vividhaṃ suṇeyyaṃ.
1, 1.Attho akkharasaññāto.
Sabbavacanānamattho akkhareheva saññāyate. Akkharavipattiyaṃ hi atthassa dunnayathā hoti, tasmā akkharakosallaṃ bahūpakāraṃ suttantesu.
2, 2.Akkharāpādayoekacattālīsaṃ.
Te ca kho akkharā api akārādayo ekacattā līsa suttantesu sopakārā.
Taṃ yathā? A ā i ī u ū e o, ka kha ga gha ṅa, ca cha ja jha ña, ṭa ṭha ḍa ḍha ṇa, ta tha da dha na, pa pha ba bha ma, ya ra la va sa ha ḷa aṃ, iti akkharā nāma.
Tena kvattho? Attho akkharasaññāto.
3, 3.Tatthodantā sarā aṭṭha.
Tattha akkharesu akārādīsu odantā aṭṭha akkharā sarā nāma honti.
Taṃ yathā? A ā i ī u ū e o, iti sarā nāma.
Tena kvattho? Sarā sare lopaṃ.
4, 4.Lahumattā tayo rassā.
Tattha aṭṭhasu saresu lahumattā tayo sarā rassā nāma honti.
Taṃ yathā? A i u, iti rassā nāma.
Tena kvattho? Rassaṃ.
5, 5.Aññedīghā.
Tattha aṭṭhasu saresu rassehi aññe pañca sarā dīghā nāma honti.
Taṃ yathā? Ā ī ū e o, iti dīghā nāma.
Tena kvattho? Dīghaṃ.
6, 8.Sesā byañjanā.
Ṭhapetvā aṭṭha sare sesā akkharā kakārādayo niggahitantā byañjanā nāma honti.
Taṃ yathā? Ka kha ga gha ṅa, ca cha ja jha ña, ṭa ṭha ḍa ḍha ṇa, ta tha da dha na, pa pha ba bha ma, ya ra la va sa ha ḷa aṃ, iti byañjanā nāma.
Tena kvattho? Sarā pakati byañjane.
7, 9.Vaggā pañcapañcaso mantā.
Tesaṃ kho byañjanānaṃ kakārādayo makārantā pañcapañcaso akkharavanto vaggā nāma honti.
Taṃ yathā? Ka kha ga gha ṅa, ca cha ja jha ña, ṭa ṭha ḍa ḍha ṇa, ta tha da dha na, pa pha ba bha ma, iti vaggā nāma.
Tena kvattho? Vaggantaṃ vā vagge.
8, 10.Aṃiti niggahitaṃ.
Aṃ iti niggahitaṃ nāma hoti.
Tena kvattho? Aṃ byañjane niggahitaṃ.
9, 11.Parasamaññā payoge.
Yā ca pana paresu sakkataganthesu samaññā ghosāti vā aghosāti vā, tā payoge sati etthāpi yujjante.
Tattha ghosā nāma-ga gha ṅa, ja jha ña, ḍa ḍha ṇa, da dha na, ba bha ma, ya ra la va ha ḷa, iti ghosā nāma. Aghosā nāma-ka kha, ca cha, ṭa ṭha, ta tha, pa pha, sa, iti aghosā nāma.
Tena kvattho? Vagge ghosāghosānaṃ tatiyapaṭhamā.
10, 12.Pubbamadhoṭhita massaraṃ sarena viyojaye.
Tattha sandhiṃ kattukāmo pubbabyañjanaṃ adhoṭhitaṃ assaraṃ katvā sarañca upari katvā sarena viyojaye.
Tatrāyamādi.
11, 14.Nayeparaṃ yutte.
Assaraṃ kho byañjanaṃ adhoṭhataṃ parakkharaṃ naye yutte. Tatrābhiratimiccheyya.
Yuttetikasmā? Akkocchi maṃ avadhi maṃ, ajini maṃ ahāsi me. Ettha pana yuttaṃ na hoti.
Iti sandhikappe paṭhamo kaṇḍo.