2.7. Pātālavagga
649.
Adhobhuvanaṃ pātālaṃ, nāgaloko rasātalaṃ;
Randhaṃ tu vivaraṃ chiddaṃ, kuharaṃ susiraṃ bilaṃ.
650.
Susi’tthī chiggalaṃ sobbhaṃ, sacchidde susiraṃ tisu;
Thiyaṃ tu kāsu āvāṭo, sapparājā tu vāsukī.
651.
Ananto nāgarājā tha, vāhaso’jagaro bhave;
Gonaso tu tiliccho tha, Deḍḍubho rājulo bhave.
652.
Kambalo’ssataro meru, pāde nāgātha dhammanī;
Silutto gharasappo tha, nīlasappo silābhu ca.
653.
Āsiviso bhujaṅgo’hi, bhujago ca bhujaṅgamo;
Sarīsapo phaṇī sappā, lagaddā bhogi pannagā.
654.
Dvijivho urago vāḷo, dīgho ca dīghapiṭṭhiko;
Pādūdaro visadharo, bhogo tu phaṇino tanu.
655.
Āsī’tthī sappadāṭhā tha, nimmoko kañcuko samā;
Visaṃ tva’nitthī garaḷaṃ, tabbhedā vā halāhalo.
656.
Kāḷakūṭādayo cātha, vāḷaggātya’hituṇḍiko;
657.
Nirayo duggati’tthī ca, narako, so mahā’ṭṭhadhā;
Sañjīvo kāḷasutto ca, mahāroruva roruvā;
Patāpano avīci’tthī, saṅghāto tāpano iti.
658.
Thiyaṃ vetaraṇī loha, kumbhī tattha jalāsayā;
Kāraṇiko nirayapo, Nerayiko tu nārako.
659.
Aṇṇavo sāgaro sindhu, samuddo ratanākaro;
Jalanijhu’ dadhi, tassa, bhedā khīraṇṇavādayo.
660.
Velā’ssa kūladeso tha, Āvaṭṭo salilabbhamo;
Thevo tu bindu phusitaṃ, bhamo tu jalaniggamo.
661.
Āpo payo jalaṃ vāri, pānīyaṃ salilaṃ dakaṃ;
Aṇṇo nīraṃ vanaṃ vālaṃ, toyaṃ ambu’dakañca kaṃ.
662.
Taraṅgo ca tathā bhaṅgo, ūmi vīci pumitthiyaṃ;
Ullolo tu ca kallolo, mahāvīcīsu kathyate.
663.
Jambālo kalalaṃ paṅko, cikkhallaṃ kaddamo pyatha;
Pulinaṃ vālukā vaṇṇu, marū’ru sikatā bhave.
664.
Antarīpañca dīpo vā, jalamajjhagataṃ thalaṃ;
Tīraṃ tu kūlaṃ rodhañca, patīrañca taṭaṃ tisu.
665.
Pāraṃ paramhi tīramhi, oraṃ tva’pāra muccate;
Uḷumpo [uḷupo (ka.)] tu plavo kullo, taro ca paccarī’tthiyaṃ.
666.
Taraṇī tari nāvā ca, kūpako tu ca kumbhakaṃ;
Pacchābandho goṭaviso, kaṇṇadhāro tu nāviko.
667.
Arittaṃ kenipāto tha, Potavāho niyāmako;
Saṃyattikā tu nāvāya, vāṇijjamācaranti ye.
668.
Nāvāya’ṅgā’ laṅkāro ca, vaṭākāro phiyādayo;
Poto pavahanaṃ vuttaṃ, doṇi tvi’tthī tathā’mbaṇaṃ [ammaṇaṃ (sī.)].
669.
Gabhīra ninna gambhīrā, tho ttānaṃ tabbipakkhake;
Agādhaṃ tva’talamphassaṃ, anaccho kalusā’vilā.
670.
Accho pasanno vimalo, gabhīrappabhutī tisu;
Dhīvaro macchiko maccha, bandha kevaṭṭa jālikā.
671.
Maccho mīno jalacaro, puthulomo’mbujo jhaso;
Rohito magguro siṅgī, balajo muñja pāvusā.
672.
Sattavaṅko savaṅko ca, naḷamīno ca gaṇḍako;
Susukā sapharī maccha, ppabhedā makarādayo.
673.
Mahāmacchā timi timi, ṅgalo timirapiṅgalo;
Ānando timinando ca, ajjhāroho mahātimi.
674.
Pāsāṇamaccho pāṭhīno, vaṅko tu baḷiso bhave;
Susumāro [saṃsumāro (ṭī.), suṃsumāro (sī.)] tu kumbhīlo,
Nakko kummo tu kacchapo.
675.
Kakkaṭako kuḷīro ca, jalūkā tu ca rattapā;
Maṇḍūko dadduro bheko; Gaṇḍuppādo mahīlatā.
676.
Atha sippī ca sutti’tthī, saṅkhe tu kambu’nitthiyaṃ;
Khuddasaṅkhye saṅkhanakho, jalasutti ca sambuko.
677.
Jalāsayo jalādhāro, gambhīro rahado tha ca;
Udapāno pānakūpo, khātaṃ pokkharaṇī’tthiyaṃ.
678.
Taḷāko ca saro’nitthī, vāpī ca sarasī’tthiyaṃ;
Daho’mbujākaro cātha, pallalaṃ khuddako saro.
679.
Anotatto tathā kaṇṇa, muṇḍo ca rathakārako;
Chaddanto ca kuṇālo ca, vuttā mandākinī’tthiyaṃ.
680.
Tathā sīhappapātoti, ete satta mahāsarā;
Āhāvo tu nipānañcā, khātaṃ tu devakhātakaṃ.
681.
Savantī ninnagā sindhu, saritā āpagā nadī;
Bhāgīrathī tu gaṅgā tha, sambhedo sindhusaṅgamo.
682.
Gaṅgā’ciravatī ceva, yamunā sarabhū (sarabū [sarayū (ka.)] ) mahī;
Imā mahānadī pañca, candabhāgā sarassatī [sarasvatī (sī. ṭī.)].
683.
Nerañjarā ca kāverī, nammadādī ca ninnagā;
Vārimaggo paṇālī’tthī [panāḷī (ṭī.)], pume candanikā tu ca.
684.
Jambālī oligallo ca, gāmadvāramhi kāsuyaṃ;
Saroruhaṃ satapattaṃ, aravindañca vārijaṃ.
685.
Anitthī padumaṃ paṅke, ruhaṃ nalina pokkharaṃ;
Muḷālapupphaṃ kamalaṃ, bhisapupphaṃ kusesayaṃ.
686.
Puṇḍarīkaṃ sitaṃ, rattaṃ, kokanadaṃ kokāsako;
Kiñjakkho kesaro nitthī, daṇḍo tu nāla muccate.
687.
Bhisaṃ muḷālo nitthī ca, bījakoso tu kaṇṇikā;
Padumādisamūhe tu, bhave saṇḍamanitthiyaṃ.
688.
Uppalaṃ kuvalayañca, nīlaṃ tvi’ndīvaraṃ siyā;
Setetu kumudañcassa, kando sālūka muccate.
689.
Sogandhikaṃ kallahāraṃ, dakasītalikaṃ pyatha;
Sevālo nīlikā cātha, bhisinya’mbujinī bhave.
690.Sevālā tilabījañca, saṅkhe ca paṇakādayoti.
Iti pātālavaggo.
Bhūkaṇḍo dutiyo.