2.5. Araññavagga
536.
Araññaṃ kānanaṃ dāyo, gahanaṃ vipinaṃ vanaṃ;
Aṭavī’tthī mahāraññaṃ, tva, raññānītthiyaṃ bhave.
537.
Nagarā nātidūrasmiṃ, santehi yo bhiropito;
Tarusaṇḍo sa ārāmo, tatho pavana muccate.
538.
Sabbasādhāraṇā’raññaṃ, rañña muyyāna muccate;
Ñeyyaṃ tadeva pamada, vana mantepurocitaṃ.
539.
Panti vīthyā’vali seṇī, pāḷi lekhā tu rāji ca;
Pādapo viṭapī rukkho, ago sālo mahīruho.
540.
Dumo taru kujo sākhī, gaccho tu khuddapādapo;
Phalanti ye vinā pupphaṃ, te vuccanti vanappatī.
541.
Phalapākāvasāne yo, Maratyo sadhi sā bhave;
Tīsu vañcyā’phalā cātha, phalino phalavā phalī.
542.
Samphullito tu vikaco, phullo vikasito tisu;
Siro’ggaṃ sikharo nitthī, sākhā tu kathitā latā.
543.
Dalaṃ palāsaṃ chadanaṃ, paṇṇaṃ pattaṃ chado pyatha;
Pallavo vā kisalayaṃ, navubbhinne tu aṅkuro.
544.
Makulaṃ vā kuṭumalo, khārako tu ca jālakaṃ;
Kalikā korako nitthī, vaṇṭaṃ pupphādibandhanaṃ.
545.
Pasavo kusumaṃ pupphaṃ, parāgo pupphajo rajo;
Makarando madhu mataṃ, thavako tu ca gocchako.
546.
Phale tvā’me salāṭu’tto, Phalaṃ tu pakka muccate;
Campaka’mbādikusuma, phalanāmaṃ napuṃsake.
547.
Mallikādī tu kusume, saliṅgā vīhayo phale;
Jambū’tthī jambavaṃ jambū, viṭapo viṭabhī’tthiyaṃ.
548.
Mūla mārabbha sākhanto, khandho bhāgo tarussa tha;
Koṭaro nitthiyaṃ rukkha, cchidde kaṭṭhaṃ tu dāru ca.
549.
Bundo mūlañca pādo tha, saṅku’tto khāṇunitthiyaṃ;
Karahāṭaṃ tu kando tha, kaḷīro matthako bhave.
550.
Vallarī mañjarī nārī, vallī tu kathitā latā;
Thambho gumbo ca akkhandhe, latā virū patāninī.
551.
Assattho bodhi ca dvīsu, nigrodho tu vaṭo bhave;
Kabiṭṭho ca kapittho ca, yaññaṅgo tu udumbaro.
552.
Koviḷāro yugapatto, uddālo vātaghātako;
Rājarukkho katamālī, ndīvaro byādhighātako.
553.
Dantasaṭho ca jambhīro, varaṇo tu kareri ca;
Kiṃ suko pālibhaddotha, vañjulo tu ca vetaso.
554.
Ambāṭakopītanako, madhuko tu madhuddumo;
Atho guḷaphalo pīlu, sobhañjano ca siggu ca.
555.
Sattapaṇṇi chattapaṇṇo, tiniso tva timuttako;
Kiṃ suko tu palāso tha, Ariṭṭho phenilo bhave.
556.
Mālūra beluvābillo, punnāgo tu ca kesaro;
Sālavo tu ca loddo tha, piyālo sannakaddu ca.
557.
Likocako tathā’ṅkolo, Atha guggulu kosiko;
Ambo cūto saho tveso, Sahakāro sugandhavā.
558.
Puṇḍarīko ca setambo, selu tu bahuvārako;
Sepaṇṇī kāsmirī cātha, kolī ca badarītthiyaṃ.
559.
Kolaṃ cānitthī badaro, pilakkho pippalī’tthiyaṃ;
Pāṭalī kaṇhavantā ca, sādukaṇṭo vikaṅkato.
560.
Tinduko kāḷakkhandho ca, timbarūsaka timbarū;
Erāvato tu nāraṅgo, kulako kākatinduko.
561.
Kadambo piyako nīpo, bhallī bhallātako tisu;
Jhāvuko piculo cātha, tilako khurako bhave.
562.
Ciñcā ca tintiṇī cātha, gaddabhaṇḍo kapītano;
Sālo’ssakaṇṇo sajjo tha, Ajjuno kakudho bhave.
563.
Niculo mucalindo ca, nīpo tha piyako tathā;
Asano pītasālo tha, Golīso jhāṭalo bhave.
564.
Khīrikā rājāyatanaṃ, kumbhī kumudikā bhave;
Yūpo [pūgo (ka.)] tu kamuko cātha, paṭṭi lākhāpasādano.
565.
Iṅgudī tāpasataru, bhujapatto tu ābhujī;
Picchilā simbalī dvīsu, rocano koṭasimbalī.
566.
Pakiriyo pūtiko tha, rohī rohitako bhave;
Eraṇḍo tu ca āmaṇḍo, atha sattuphalā samī.
567.
Nattamālo karañjo tha, khadiro dantadhāvano;
Somavakko tu kadaro, sallotu madano bhave.
568.
Athāpi indasālo ca, sallakī khārako siyā;
Devadāru bhaddadāru, campeyyo tu ca campako.
569.
Panaso kaṇṭakiphalo, abhayā tu harītakī;
Akkho vibhītako tīsu, amatā’malakī tisu.
570.
Labujo likuco cātha, kaṇikāro dumuppalo;
Nimbo’riṭṭho pucimando, karako tu ca dāḷimo.
571.
Saralo pūtikaṭṭhañca, kapilā tu ca siṃsapā;
Sāmā piyaṅgu kaṅgupi, sirīso tu ca bhaṇḍilo.
572.
Soṇako dīghavanto ca, Vakulo tu ca kesaro;
Kākodumbarikā pheggu, nāgo tu nāgamālikā.
573.
Asoko vañjulo cātha, takkārī vejayantikā;
Tāpiñcho ca tamālo tha, kuṭajo girimallikā.
574.
Indayavo phale tassā, ggimantho kaṇikā bhave;
Niguṇṭhi’tthī sinduvāro, tiṇasuññaṃ [tiṇasūlaṃ (ṭī.)] tu mallikā.
575.
Sephālikā nīlikā tha, apphoṭā vanamallikā;
Bandhuko jayasumanaṃ, bhaṇḍiko bandhujīvako.
576.
Sumanā jātisumanā, mālatī jāti vassikī;
Yūthikā māgadhī cātha, sattalā navamallikā.
577.
Vāsantī,tthī atimutto, karavīro’ssamārako;
Mātuluṅgo bījapūro, ummatto tu ca mātulo.
578.
Karamando suseno ca, kundaṃ tu māghya muccate;
Devatāso [devatāḍo (sī. amarakosa)] tu jīmūto,
Thā’milāto mahāsahā.
579.
Atho sereyyako dāsī, Kiṃ kirāto kuraṇṭako;
Ajjuko sitapaṇṇāso, samīraṇo phaṇijjako.
580.
Japā tu jayasumanaṃ, karīro kakaco bhave;
Rukkhādanī ca vandākā, cittako tva’ggisaññito.
581.
Akko vikīraṇo tasmiṃ, Tva’ ḷakko setapupphake;
Pūtilatā gaḷocī ca, mubbā madhurasā pyatha.
582.
Kapikacchu duphasso tha, mañjiṭṭhā vikasā bhave;
Ambaṭṭhā ca tathā pāṭhā, kaṭukā kaṭurohiṇī.
583.
Apāmaggo sekhariko, pippalī māgadhī matā;
Gokaṇṭako ca siṅghāṭo, kolavallī’bhapippalī.
584.
Golomī tu vacā cātha, girikaṇya’parājitā;
Sīhapucchī pañhipaṇṇī, sālapaṇṇī tu ca’tthirā; (Cathirā).
585.
Nididdhikā tu byagghī ca, atha nīlī ca nīlinī;
Jiñjuko [jiñjukā (ka.)] ceva guñjā tha, satamūlī satāvarī.
586.
Mahosadhaṃ tva’tivisā, bākucī somavallikā;
Dābbī dāruhaliddā tha, biḷaṅgaṃ citrataṇḍulā.
587.
Nuhī ceva mahānāmo, muddikā tu madhurasā;
Athāpi madhukaṃ yaṭṭhi, madhukāmadhuyaṭṭhikā [madhulaṭṭhikā (sī. ṭī.)].
588.
Vātiṅgaṇo ca bhaṇḍākī, vāttākī brahatī pyatha;
Nāgabalā ceva jhasā, lāṅgalī tu ca sāradī.
589.
Rambhā ca kadalī moco, kappāsī badarā bhave;
Nāgalatā tu tambūlī, aggijālā tu dhātakī.
590.
Tivutā tipuṭā cātha, sāmā kāḷā ca kathyate;
Atho siṅgī ca usabho, reṇukā kapiḷā bhave.
591.
Hiriverañca vālañca, rattaphalā tu bimbikā;
Seleyya’ masmapupphañca, elā tu bahulā bhave.
592.
Kuṭṭhañca byādhi kathito, vāneyyaṃ tu kuṭannaṭaṃ;
Osadhi jātimattamhi, osadhaṃ sabba’ majātiyaṃ.
593.
Mūlaṃ pattaṃ kaḷīra’ggaṃ, kandaṃ miñjā phalaṃ tathā;
Taco pupphañca chattanti, sākaṃ dasavidhaṃ mataṃ.
594.
Papunnāṭo eḷagalo,Taṇḍuleyyo’ppamāriso;
Jīvanti jīvanī cātha, madhurako ca jīvako.
595.
Mahākando ca lasuṇaṃ, palaṇḍu tu sukandako;
Paṭolo tittako cātha, bhiṅgarājo ca makkavo.
596.
Punannavā sothaghātī, vitunnaṃ sunisaṇṇakaṃ;
Kāravello tu susavī, tumbyā’lābu ca lābu sā.
597.
Eḷālukañca kakkārī, kumbhaṇḍo tu ca vallibho;
Indavāruṇī visālā, vatthukaṃ vatthuleyyako.
598.
Mūlako nitthiyaṃ cuccu, tambako ca kalambako;
Sākabhedā kāsamadda, jhajjharī phaggavā’dayo.
599.
Saddalo ceva dubbā ca, golomī sā sitā bhave;
Gundā ca bhaddamuttañca, rasālo tu’cchu veḷu tu.
600.
Tacasāro veṇu vaṃso, pabbaṃ tu phalu gaṇṭhiso;
Kīcakā te siyuṃ veṇū, ye nadantyā’niladdhutā.
601.
Naḷo ca dhamano poṭa, galo tu kāsa mitthi na;
Tejano tu saro, mūlaṃ, tū’ sīraṃ bīraṇassa hi.
602.
Kuso varahisaṃ dabbo, bhūtiṇakaṃ tu bhūtiṇaṃ;
Ghāso tu yavaso cātha, Pūgo tu kamuko bhave.
603.
Tālo vibhedikā cātha, khajjurī sindi vuccati;
604.
Hintāla, tāla, khajjūrī, nālikerā tatheva ca;
Tālī ca ketakī nārī, pūgo ca tiṇapādapāti.
Iti araññavaggo.